ତଦ୍ଧିତ ପଦ
(କ) ଧର୍ମ + ଇକ = ଧାର୍ମିକ (ତତ୍ସମ ଶବ୍ଦ)
(ଖ) ଶଙ୍ଖା + ଆରି = ଶଙ୍ଖାରି (ତଦ୍ଭବ ଶବ୍ଦ) ।
(ଗ) ରୁପା + ଏଲି = ରୁପେଲି (ଦେଶଜ ଶବ୍ଦ)
(ଘ) ଘର + ବାଲା = ଘରବାଲା (ବୈଦେଶିକ ଶବ୍ଦ)
ଉପରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଉଦାହରଣରେ ‘ଧର୍ମ ଶବ୍ଦ ସହିତ ଆଚରଣ ଅର୍ଥରେ
‘ଇକ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ 'ଧାର୍ମିକ’ ଶବ୍ଦ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଏକ ତତ୍ସମ ଶବ୍ଦ ।
ଦ୍ଵିତୀୟ ଉଦାହରଣରେ 'ଶଙ୍ଖା’ ଶବ୍ଦ ସହିତ ବୃତ୍ତି ଅର୍ଥରେ ‘ଆରି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ‘
ଶଙ୍ଖାରି’ ଶବ୍ଦ, ତୃତୀୟ ଉଦାହରଣରେ ‘ରୁପା’ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସାଦୃଶ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଏଲି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ‘ରୁପେଲି’ ଶବ୍ଦ ଏବଂ ଚତୁର୍ଥ ଉଦାହରଣରେ 'ଘର’ ଶବ୍ଦ ସହିତ ଅଧୁକାର ଅର୍ଥରେ
‘ବାଲା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ‘ଘରବାଲା’ ଶବ୍ଦ ଗଠିତ ହୋଇଛି ।
ମନେରଖିବା :- ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଶବ୍ଦ ସହିତ ଯେଉଁ ସବୁ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗ କରାଯାଇ ନୂତନ
ଶବ୍ଦ ଗଠନ କରାଯାଏ, ସେହି ପ୍ରତ୍ୟୟ ଗୁଡ଼ିକୁ ତଦ୍ଧିତ (ତତ୍ + ହିତ = ତଦ୍ଧିତ) ପ୍ରତ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।
ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ଶବ୍ଦକୁ ତଦ୍ଧିତାନ୍ତ ଶବ୍ଦ କୁହାଯାଏ ।
ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗକରି ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ଗଠିତ ହେବା ଦ୍ୱାରା ମୂଳ ଶବ୍ଦର
ହିତ ସାଧିତ ହୋଇଥାଏ, କାରଣ ଏହା ଦ୍ଵାରା ମୂଳ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ – ‘କୁଳ’ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଅର୍ଥ 'ବଂଶ' । ଏହି ‘କୁଳ’ ଶବ୍ଦ ସହିତ ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଈନ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ‘କୁଳୀନ’ (ବ୍ୟକ୍ତି) ଓ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ 'ଇକ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗଦ୍ଵାରା ‘କୌଳିକ’ (ବୃତ୍ତି) ଶବ୍ଦ ଗଠିତ ହୋଇ ‘କୁଳ’ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାରିକ ଦିଗରେ ହିତ ସାଧନ କରୁଛି । ଏହା ହିଁ ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ବ୍ୟବହୃତ ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ତତ୍ସମ (ସଂସ୍କୃତ)
ନୀତି + ଇକ = ନୈତିକ
ତଦ୍ଭବ – ଦେଶଜ (ଓଡ଼ିଆ)
ଦାଢ଼ି + ଆ = ଦାଢ଼ିଆ
ଦାନ୍ତ + ଉରା = ଦାନ୍ତୁରା
ବୈଦେଶିକ
ଛାପା + ଖାନା = ଛାପାଖାନା
କ) ତତ୍ସମ ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅପତ୍ୟ (ସନ୍ତାନ) ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବସୁଦେବ + ଅ = ବାସୁଦେବ
ପୃଥା + ଅ =ପାର୍ଥ
ମନୁ + ଅ = ମାନବ
କୁରୁ + ଅ =କୌରବ
ଭୃଗୁ + ଅ = ଭାର୍ଗବ
ରଘୁ + ଅ =ରାଘବ
ଭକ୍ତ ବା ଉପାସକ ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ।
ବିଷ୍ଣୁ + ଅ = ବୈଷ୍ଣବ
ବୁଦ୍ଧ + ଅ =ବୌଦ୍ଧ
ଶିବ + ଅ = ଶୈବ ।
ଶକ୍ତି + ଅ =ଶାକ୍ତ
ସୂର୍ଯ୍ୟ + ଅ = ସୌର ।
ମହେଶ୍ଵର + ଅ =ମାହେଶ୍ୱର
ଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଶିଶୁ + ଅ = ଶୈଶବ
ପଟୁ + ଅ =ପାଟବ
ଲଘୁ + ଅ = ଲାଘବ
ଗୁରୁ + ଅ =ଗୌରବ
କୁଶଳ + ଅ = କୌଶଳ
କୁମାର + ଅ =କୌମାର
ସଂଯୋଗ ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ମଘା + ଅ = ମାଘ
ମୃଗଶିରା + ଅ =ମାର୍ଗଶିର
ଶ୍ରବଣା + ଅ = ଶ୍ରାବଣ
ପୁଷ୍ୟା + ଅ =ପୌଷ
ବିଶାଖା +ଅ = ବୈଶାଖ
କୃତ୍ତିକା + ଅ =କାର୍ତ୍ତିକ
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦେବ + ଅ = ଦୈବ
ନିଶା + ଅ =ନୈଶ
ପୃଥିବୀ + ଅ = ପାର୍ଥିବ
ପଶୁ + ଅ =ପାଶବ
ଭରତ + ଅ =ଭାରତ
ସିନ୍ଧୁ + ଅ =ସୈନ୍ଧବ
ନିବାସ ବା ଜାତ ଅର୍ଥରେ ଅ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅରଣ୍ୟ + ଅ =ଆରଣ୍ୟ
ଶରତ୍ + ଅ =ଶାରଦ
ମଗଧ + ଅ =ମାଗଧ
ପୁର + ଅ =ପୌର
ଭୂମି + ଅ =ଭୌମ
ବିଦେହ + ଅ=ବୈଦେହ
ଜ୍ଞାନ ବା ଅଧ୍ୟୟନ ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବ୍ୟାକରଣ + ଅ = ବୈୟାକରଣ
ସ୍ମୃତି + ଅ =ସ୍ମାର୍ତ୍ତ
କୃତ ଅର୍ଥରେ ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପତଞ୍ଜଳି + ଅ = ପାତଞ୍ଜଳ
ବଶିଷ୍ଠ + ଅ = ବାଶିଷ୍ଠ
ଋଷି +ଅ = ଆର୍ଷ
ସ୍ଵ ଅର୍ଥରେ ବା ସେହି ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଚୋର + ଅ = ଚୌର
ମରୁତ୍ + ଅ = ମାରୁତ
ବନ୍ଧୁ + ଅ = ବାନ୍ଧବ
ରକ୍ଷସ୍ + ଅ = ରାକ୍ଷସ
ଚଣ୍ଡାଳ + ଅ = ଚାଣ୍ଡାଳ
ପ୍ରଜ୍ଞା + ଅ = ପ୍ରାଜ୍ଞ
କୁଶଳ ଅର୍ଥରେ ‘ଅ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବିଦ୍ୟା + ଅ = ବୈଦ୍ୟ
ଜ୍ଞାନ ବା ଅଧୟନ ଅର୍ଥରେ ‘ଇକ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପୁରାଣ + ଇକ = ପୌରାଣିକ
ଇତିହାସ + ଇକ = ଐତିହାସିକ
ବିଜ୍ଞାନ + ଇକ = ବୈଜ୍ଞାନିକ
ଭୂଗୋଳ + ଇକ = ଭୌଗୋଳିକ
ସାହିତ୍ୟ + ଇକ = ସାହିତ୍ୟିକ
ଧର୍ମ + ଇକ = ଧାର୍ମିକ
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ ‘ଇକ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦିନ + ଇକ = ଦୈନିକ
ପ୍ରଦେଶ + ଇକ = ପ୍ରାଦେଶିକ
ମୂଳ + ଇକ = ମୌଳିକ
ସମାଜ + ଇକ = ସାମାଜିକ
ଶରୀର + ଇକ = ଶାରୀରିକ
ମନସ୍ + ଇକ = ମାନସିକ
ଜୀବିକା ଅର୍ଥରେ ‘ଇକ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ତାମ୍ବୁଳ + ଇକ = ତାମ୍ୱୁଳିକ
ତିଳ + ଇକ =ତୈଳିକ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଇକ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ସମୁଦ୍ର + ଇକ = ସାମୁଦ୍ରିକ ।
ତତ୍କାଳ + ଇକ = ତାତ୍କାଳିକ
ଲୋକ + ଇକ = ଲୌକିକ
ଅକସ୍ମାତ୍ + ଇକ = ଆକସ୍ମିକ
ଅପତ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଇ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦଶରଥ + ଇ = ଦାଶରଥି
ସୁମିତ୍ରା + ଇ = ସୌମିତ୍ରି
ପବନ + ଇ =ପାବନି
ଦ୍ରୋଣ + ଇ =ଦ୍ରୋଣି
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ 'ଈ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଶାସ୍ତ୍ର + ଈୟ = ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ
ଆତ୍ମା + ଈୟ = ଆତ୍ମୀୟ
ଜାତି + ଈୟ = ଜାତୀୟ
ବିଦେଶ + ଈୟ = ବିଦେଶୀୟ
ଜଳ + ଈୟ = ଜଳୀୟ
ବଂଶ + ଈୟ = ବଂଶୀୟ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଈୟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଉତ୍କଳ + ଈୟ = ଉତ୍କଳୀୟ
ଭାରତ + ଈୟ = ଭାରତୀୟ
ବଙ୍ଗ + ଈୟ = ବଙ୍ଗୀୟ
ଆମେରିକା + ଈୟ = ଆମେରିକୀୟ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଈନ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କୁଳ + ଈନ = କୁଳୀନ
ନବ + ଈନ = ନବୀନ
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ ଈନ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବିଶ୍ଵଜନ + ଈନ = ବିଶ୍ୱଜନୀନ
ସର୍ବାଙ୍ଗ + ଈନ = ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ
ସର୍ବଜନ + ଈନ =ସାର୍ବଜନୀନ/ସର୍ବଜନୀନ
ଅପତ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଏୟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗଙ୍ଗା + ଏୟ = ଗାଙ୍ଗେୟ
କୃତ୍ତିକା + ଏୟ = କାର୍ତ୍ତିକେୟ
ଭଗିନୀ + ଏୟ = ଭାଗିନେୟ
କୁନ୍ତୀ + ଏୟ = କୌନ୍ତେୟ
ବିନତା + ଏୟ = ବୈନତେୟ
ହିତ ଅର୍ଥରେ ‘ଏୟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅତିଥି + ଏୟ = ଆତିଥେୟ
ପଥ + ଏୟ = ପାଥେୟ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଇତ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପୁଷ୍ପ + ଇତ = ପୁଷ୍ପିତ
ତାରକା + ଇତ = ତାରକିତ
ଫଳ + ଇତ = ଫଳିତ
କଣ୍ଟକ + ଇତ = କଣ୍ଟକିତ
ପଲ୍ଲବ + ଇତ = ପଲ୍ଲବିତ
ମୁକୁଳ + ଇତ = ମୁକୁଳିତ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଇଳ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପଙ୍କ + ଇଳ = ପଙ୍କିଳ
ଫେନ+ ଇଳ = ଫେନିଳ
ଜଟା + ଇଳ = ଜଟିଳ
ଭଙ୍ଗ + ଇଳ = ଭଙ୍ଗିଳ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ବିନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ତପସ୍ + ବିନ୍ = ତପସ୍ୱୀ
ଯଶସ୍ + ବିନ୍ = ଯଶସ୍ୱୀ
ମନସ୍ + ବିନ୍ = ମନସ୍ୱୀ
ମେଧା + ବିନ = ମେଧାବୀ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ମତ୍' ବା ‘ବତ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦୟା+ ବତ୍ = ଦୟାବାନ୍
ଶ୍ରୀ + ମତ୍ = ଶ୍ରୀମାନ୍ ।
ମୂଲ୍ୟ + ବତ୍ = ମୂଲ୍ୟବାନ୍
ହନୁ + ମତ୍ = ହନୁମାନ୍ ।
ଧନ + ବତ୍ = ଧନବାନ୍ ।
ବୁଦ୍ଧି + ମତ୍ = ବୁଦ୍ଧିମାନ୍
ଅଛି ଅର୍ଥରେ 'ଇନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ।
ଗୁଣ + ଇନ୍ = ଗୁଣୀ ।
ଧନ +ଇନ୍ = ଧନୀ ।
ଜ୍ଞାନ + ଇନ୍ = ଜ୍ଞାନୀ
ହସ୍ତ + ଇନ୍ = ହସ୍ତୀ ।
ସ୍ୱାଭିମାନ + ଇନ୍ = ସ୍ଵାଭିମାନୀ
ସଂଯମ + ଇନ୍ = ସଂଯମୀ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଶାଳିନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଶକ୍ତି + ଶାଳିନ୍ = ଶକ୍ତିଶାଳୀ
ଧନ + ଶାଳିନ୍ = ଧନଶାଳୀ
ବଳ + ଶାଳିନ୍ = ବଳଶାଳୀ
ବିଭବ + ଶାଳିନ୍ = ବିଭବଶାଳୀ
ଅପତ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦିତି + ଯ = ଦୈତ୍ୟ
ଚଣକ + ଯ = ଚାଣକ୍ୟ
ଅଦିତି + ଯ = ଆଦିତ୍ୟ
ପ୍ରଜାପତି + ଯ = ପ୍ରାଜାପତ୍ୟ
ଭକ୍ତ ବା ଉପାସକ ଅର୍ଥରେ ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗଣପତି + ଯ = ଗାଣପତ୍ୟ
ବାୟୁ + ଯ =ବାୟବ୍ୟ
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ 'ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବାୟୁ + ଯ = ବାୟବ୍ୟ
ଈଶାନ + ଯ = ଐଶାନ୍ୟ
ତାଳୁ + ଯ = ତାଲବ୍ୟ
ଦନ୍ତ + ଯା = ଦନ୍ତ୍ୟ
ଯୋଗ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବଧ + ଯ = ବଧ୍ୟ
ଦଣ୍ଡ + ଯ =ଦଣ୍ଡ୍ୟ
ନିମିତ୍ତ ଅର୍ଥରେ 'ଯ' ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅର୍ଘ + ଯ = ଅର୍ଘ୍ୟ
ଅତିଥି+ ଯ = ଆତିଥ୍ୟ
ପଦ + ଯ =ପାଦ୍ୟ
ସ୍ୱ ଅର୍ଥରେ ‘ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ସେନା + ଯ = ସୈନ୍ୟ
ନବ + ଯ = ନବ୍ୟ
ମର୍ତ୍ତ + ଯ =ମର୍ତ୍ତ୍ୟ
ତ୍ରିଲୋକ + ଯ =ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗ୍ରାମ + ଯ = ଗ୍ରାମ୍ୟ
ବନ + ଯ = ବନ୍ୟ
ଅନ୍ତ + ଯ = ଅନ୍ତ୍ୟ
ପଶ୍ଚାତ୍ +ଯ = ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ
ବହିଃ + ଯ = ବାହ୍ୟ
ପ୍ରାଚ୍ + ଯ = ପ୍ରାଚ୍ୟ
କର୍ମ ଅର୍ଥରେ ‘ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଚୋର + ଯ = ଚୌର୍ଯ୍ୟ
ପୁରୋହିତ + ଯ = ପୌରୋହିତ୍ୟ
ବଣିଜ + ଯ = ବାଣିଜ୍ୟ
ଦୂତ + ଯ = ଦୌତ୍ୟ
ଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଳସ + ଯ = ଆଳସ୍ୟ
ମଧୁର + ଯ = ମାଧୁର୍ଯ୍ୟ
ଚଞ୍ଚଳ + ଯ = ଚାଞ୍ଚଲ୍ୟ
ସୁନ୍ଦର + ଯ =ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ
ସୁଭଗ + ଯ = ସୌଭାଗ୍ୟ
କୃପଣ + ଯ =କାର୍ପଣ୍ୟ
ଗୁଣ ଅର୍ଥରେ ଯ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ସୁଜନ + ଯ = ସୌଜନ୍ୟ
ବୀର + ଯ = ବୀର୍ଯ୍ୟ
ବତ୍ସଳ + ଯ = ବାତ୍ସଲ୍ୟ
ସୁହୃଦ୍ + ଯ = ସୌହାର୍ଘ୍ୟ
ଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ତା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗୁରୁ + ତା = ଗୁରୁତା
ଉଦାସୀନ + ତା = ଉଦାସୀନତା
ଲଘୁ + ତା = ଲଘୁତା
ସ୍ଥିର + ତା = ସ୍ଥିରତା
ଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ତ୍ୱ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗୁରୁ + ତୁ = ଗୁରୁତ୍ୱ
ପ୍ରଭୁ + ତୁ = ପ୍ରଭୁତ୍ୱ
ଲଘୁ + ତ୍ଵ = ଲଘୁତ୍ୱ
ନର+ ତ୍ୱ = ନରତ୍ୱ
ଦାସ + ତ୍ୱ= ଦାସତ୍ୱ
କାଳ ଅର୍ଥରେ ‘ଦା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଏକ + ଦା = ଏକଦା
ସର୍ବ + ଦା = ସର୍ବଦା
ପ୍ରକାର ଅର୍ଥରେ 'ଥା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅନ୍ୟ + ଥା = ଅନ୍ୟଥା
ସର୍ବ+ ଥା = ସର୍ବଦା
ଯଦ୍ + ଥା = ଯଥା
ତଦ୍+ ଥା = ତଥା
ପ୍ରକାର ଅର୍ଥରେ ‘ଧା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଶତ + ଧା = ଶତଧା
ସହସ୍ର+ ଧା = ସହସ୍ରଧା
ବହୁ + ଧା = ବହୁଧା
ନବ + ଧା = ନବଧା
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ତନ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପୁରା + ତନ = ପୁରାତନ
ଅଧୁନା + ତନ = ଅଧୁନାତନ
ଚିରଂ + ତନ = ଚିରନ୍ତନ
ସଦା + ତନ = ସଦାତନ
ସ୍ୱାର୍ଥରେ (ସେହି ଅର୍ଥରେ) ‘ମୟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଜଳ + ମୟ = ଜଳମୟ
ସ୍ଵର୍ଣ + ମୟ = ସ୍ଵର୍ଣମୟ
ଧୂମ + ମୟ = ଧୂମମୟ
ପାପ + ମୟ = ପାପମୟ
ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍କର୍ଷ ବା ଅପକର୍ଷ ଅର୍ଥରେ ‘ତର’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପ୍ରିୟ + ତର = ପ୍ରିୟତର
ବୃହତ୍ + ତର = ବୃହତ୍ତର
କ୍ଷୁଦ୍ର + ତର = କ୍ଷୁଦ୍ରତର
ଗୁରୁ + ତର = ଗୁରୁତର
ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍କର୍ଷ ବା ଅପକର୍ଷ ଅର୍ଥରେ 'ଈୟସ୍’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗୁରୁ + ଈୟସ୍ = ଗରୀୟାନ୍ ବଳ + ଈୟସ୍ = ବଳୀୟାନ୍
ବୃଦ୍ଧ + ଈୟସ୍ = ବର୍ଷୀୟାନ୍ ବହୁ + ଈୟସ୍ = ଭୂୟାନ୍
ଅନେକ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍କର୍ଷ ବା ଅପକର୍ଷ ଅର୍ଥରେ ‘ତମ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗୁରୁ + ତମ = ଗୁରୁତମ
ବୃହତ୍ + ତମ = ବୃହତ୍ତମ
ଦୀର୍ଘ + ତମ = ଦୀର୍ଘତମ
ପ୍ରିୟ + ତମ = ପ୍ରିୟତମ
ଅନେକ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍କର୍ଷ ବା ଅପକର୍ଷ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଷ୍ଟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବଳ + ଇଷ୍ଟ = ବଳିଷ୍ଠ
ପ୍ରଶସ୍ୟ + ଇଷ୍ଟ = ଶ୍ରେଷ୍ଠ
ବହୁ + ଇଷ୍ଟ = ଭୂୟିଷ୍ଠ
ବୃଦ୍ଧ + ଇଷ୍ଟ = ଜ୍ୟେଷ୍ଠ
ତୁଲ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ସ୍ଥାନୀୟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପିତୃ + ସ୍ଥାନୀୟ = ପିତୃସ୍ଥାନୀୟ
ମାତୃ + ସ୍ଥାନୀୟ = ମାତୃସ୍ଥାନୀୟ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳୁ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦୟା + ଆଳୁ = ଦୟାଳୁ
ଭୟ + ଆଳୁ = ଭୟାଳୁ
ଶ୍ରଦ୍ଧା + ଆଳୁ = ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ
କୃପା + ଆଳୁ = କୃପାଳୁ
ଓଡ଼ିଆ ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଧୂଳି +ଆ = ଧୂଳିଆ
ଦାଢ଼ି +ଆ = ଦାଢ଼ିଆ
କୁହୁଡ଼ି+ଆ =କୁହୁଡିଅ
ପେଟ+ଆ=ପେଟା
ଦକ୍ଷତା ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟାୟ
ମହୁରି+ ଆ= ମହୁରିଆ
କାହାଳି +ଆ= କାହାଳିଆ
ସ୍ଵ ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଟାଙ୍ଗର +ଆ= ଟାଙ୍ଗରା
ଗୋଳି+ଆ= ଗୋଳିଆ
ସରୁ + ଆ = ସରୁଆ
ନାଲି +ଆ = ନାଲିଆ
ତୁଲ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟ
ପ୍ରଜାପତି + ଆ = ପ୍ରଜାପତିଆ
ବରକୋଳି + ଆ = ବରକୋଳିଆ
ଅନାଦର ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗୋବିନ୍ଦ + ଆ = ଗୋବିନ୍ଦା
ଯଦୁ + ଆ = ଯଦୁଆ
କର୍ମ ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବେଠି + ଆ = ବେଠିଆ
କୋଠି +ଆ = କୋଠିଆ
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅର୍ଥରେ ‘ଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଥାଳି +ଆ = ଥାଳିଆ
ହରି+ଆ= ହରିଆ
ବାସୁ+ଆ= ବାସୁଆ
ମେଳି+ଆ= ମେଳିଆ
ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗଣ୍ଡି+ ଆଳ = ଗଣ୍ଡିଆଳ
ବୃତ୍ତି ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗାଈ+ ଆଳ = ଗାଈଆଳ
ମଇଁଷି+ ଆଳ = ମଇଁଷିଆଳ
ସମୂହ ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦୀପ + ଆଳି = ଦୀପାଳି
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଚଇତ + ଆଳି = ଚଇତାଳି
ଅଭ୍ୟାସ ବା ଦକ୍ଷତା ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଖେଳ + ଆଳି = ଖେଳାଳି
ପହଁରା + ଆଳି = ପହଁରାଳି
ବୃତ୍ତି ବା ବ୍ୟବସାୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଆରି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଶଙ୍ଖା + ଆରି = ଶିରି
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଆଳିଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କଣ୍ଟା + ଆଳିଆ = କଣ୍ଟାଳିଆ
ବୁଦା + ଆଳିଆ = ବୁଦାଳିଆ
ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଇ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅର୍ଥରେ ‘ଇ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଘଣ୍ଟ + ଇ = ଘଣ୍ଟି
ଚକ + ଇ = ଚକି
ବୃତ୍ତି ଅର୍ଥରେ ‘ଇ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଚାକର + ଇ = ଚାକିରି
ମୁକ୍ତାର + ଇ = ମୁକ୍ତାରି
ସ୍ୱ ଅର୍ଥରେ ‘ଇ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କାଙ୍ଗାଳ + ଇ = କାଙ୍ଗାଳି
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଇ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଚଇତ + ଇ = ଚଇତି
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଇ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଘଡ଼ଘଡ଼ + ଇ = ଘଡ଼ଘଡ଼ି
ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବୃଦ୍ଧି ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ମୂଲ + ଇଆ = ମୂଲିଆ
ହଳ + ଇଆ = ହଳିଆ
ସଂଖ୍ୟା ବା ପରିମାଣ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦୁଇଟଙ୍କା + ଇଆ = ଦୁଇଟଙ୍କିଆ
ଚାରିସେର + ଇଆ = ଚାରିସେରିଆ
ସାଦୃଶ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଋଉଳ + ଇଆ = ଋଉଳିଆ
ମଲ୍ଲିଫୁଲ + ଇଆ = ମଲ୍ଲିଫୁଲିଆ
ଅତିଶୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ମୁନ + ଇଆ = ମୁନିଆ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କପାଳ + ଇଆ = କପାଳିଆ
ସୁହାଗ + ଇଆ = ସୁହାଗିଆ
ଜାତ ବା ନିବାସ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କଟକ + ଇଆ = କଟକିଆ
ସହର + ଇଆ = ସହରିଆ
ସ୍ୱ ଅର୍ଥରେ ‘ଇଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କଅଁଳ + ଇଆ = କଅଁଳିଆ
ବହଳ + ଇଆ = ବହଳିଆ
ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ‘ଈ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବୃତ୍ତ ଅର୍ଥରେ ‘ଈ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ତନ୍ତ + ଈ = ତନ୍ତୀ
ଦୋକାନ +ଈ= ଦୋକାନୀ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଈ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପରଦେଶ + ଈ = ପରଦେଶୀ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଈ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଭାବ + ଈ = ଅଭାବୀ
ଭୋକ + ଈ = ଭୋକୀ
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ 'ଈ' ପ୍ରତ୍ୟୟ
କଟକ + ଈ = କଟକୀ
ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଉଆ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ ଉଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ନିଶ + ଉଆ = ନିଶୁଆ
ବଳ + ଉଆ = ବଳୁଆ
ଅଭ୍ୟାସ ଅର୍ଥରେ ‘ଉଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ମିଛ + ଉଆ = ମିଛୁଆ
ଗାଲ + ଉଆ = ଗାଲୁଆ
ବୃଦ୍ଧି ଅର୍ଥରେ ‘ଉଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ନାଟ + ଉଆ = ନାଟୁଆ
ହାଟ + ଉଆ = ହାଟୁଆ
ତୁଲ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଉଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଶାଗ + ଉଆ = ଶାଗୁଆ
କାଠ + ଉଆ = କାଠୁଆ
ଜାତ ଅର୍ଥରେ ‘ଉଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବାଣ + ଉଆ = ବାଣୁଆ
ବାସ ବା ସଂପର୍କ ଅର୍ଥରେ ‘ଉଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗାତ + ଉଆ = ଗାତୁଆ
ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ‘ଉରା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ଉରା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଦାନ୍ତ + ଉରା = ଦାନ୍ତୁରା
ମନ୍ତ୍ର (ମନ୍ତ)+ ଉରା = ମନ୍ତୁରା
ଅଭ୍ୟାସ ଅର୍ଥରେ ‘ଉରା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କାନ୍ଦ + ଉ = କାନ୍ଦୁରା
ମୃତ + ଉରା = ମୃତୁରା
ସାଦୃଶ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଏଲି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ରୁପା + ଏଲି = ରୁପେଲି
ସୁନା + ଏଲି = ସୁନେଲି
ସମ୍ବନ୍ଧ ଅର୍ଥରେ ‘କା’‘କାର’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଆଜି + କା \ କାର = ଆଜିକା \ ଆଜିକାର
କାଲି + କା \ କାର = କାଲିକା \ କାଲିକାର
ସ୍ଵଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘କୁଳା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଡର + କୁଳା = ଡରକୁଳା
ହସ + କୁଳା = ହସକୁଳା
ବ୍ୟବସାୟ ଅର୍ଥରେ ‘ରା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କା+ରା= କାଚରା
ବୁଦ୍ଧି+ମନ୍ତ= ବୁଦ୍ଧିମନ୍ତ
ଶ୍ରୀ+ମନ୍ତ= ଶ୍ରୀମନ୍ତ
ପାନ + ରା = ପାନରା
ଅଛି ଅର୍ଥରେ ‘ବନ୍ତ’ \ ‘ମନ୍ତ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଗୁଣ + ବନ୍ତ = ଗୁଣବନ୍ତ
ଧନ + ବନ୍ତ = ଧନବନ୍ତ
ସାଦୃଶ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଚିଆ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ପାଣି + ଚିଆ = ପାଣିଚିଆ
ଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ପଣ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଟାଣ + ପଣ = ଟାଣପଣ
ବୀର+ ପଣ = ବୀରପଣ
ବୈଦେଶିକ ତଦ୍ଦତ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଅଧୁକରଣ ଅର୍ଥରେ ‘ଖାନା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଛାପା + ଖାନା ତଦ୍ଧିତ ପ୍ରତ୍ୟୟ = ଛାପାଖାନା
ଡାକ୍ତର + ଖାନା = ଡାକ୍ତରଖାନା
ଅଭ୍ୟାସ ଅର୍ଥରେ ଖୋର’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ନିଶା + ଖୋର = ନିଶାଖୋର
ଜିଦ୍ + ଖୋର = ଜିଦ୍ଖୋର
ବ୍ୟବସାୟ ଅର୍ଥରେ ‘ଗର’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
କାରି + ଚର = କାରିଗର
ଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ଗିରି' ପ୍ରତ୍ୟୟ
ବାବୁ + ଗିରି = ବାବୁଗିରି
ହାକିମ + ଗିରି = ହାକିମଗିରି
ସ୍ଵଭବ ଅର୍ଥରେ ‘ଆମି’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଠକ + ଆମି = ଠକାମି
ଦୁଷ୍ଟ + ଆମି = ଦୁଷ୍ଟାମି
ସ୍ଵଭାବ ଅର୍ଥରେ ‘ବାଜ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଧପା + ବାଜ = ଧପାବାଜ
ମାମଲା + ବାଜ = ମାମଲାବାଜ
ଅଧୁକାର ବା ବୃଦ୍ଧି ଅର୍ଥରେ ‘ବାଲା’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଘର + ବାଲା = ଘରବାଲା
ଗାଡ଼ି + ବାଲା = ଗାଡ଼ିବାଲା
ଜମି + ବାଲା = ଜମିବାଲା
ଅଧୁକାର ଅର୍ଥରେ ‘ଦାର’ ପ୍ରତ୍ୟୟ
ଜମି + ଦାର = ଜମିଦାର
ଭାଗ +ଦାର =ଭାଗୀଦାର
No comments:
Post a Comment